“Чекловлар даврида оиласи билан алоқалари узилган, учрашувлар тақиқланган бир шароитда маҳкумларнинг аҳволини тасвирлаш қийин”

Ушбуни инобатга олган ҳолда ҳуқуқшунос Нуриддин Муродов ўзининг Телеграмм қанотида қуйидагича таклиф билдиради:

“Бугунги карантин шароити ва унинг оқибатлари маҳкумларнинг жуда кўпчилигини минг пушаймонга солаётганлиги, улар ўз оиласидан одатий ҳаёт тарзидагидан кўра минг карра ортиқ хавотирга тушаётганини фикрдан ўтказишнинг ўзиёқ кўп нарсани изоҳсиз англатади.

Шу асосда, улар оилаларининг жамиятда тўлақонли ўрнини сақлаб қолиш, шу оилалар ижтимоий ҳимоясини таъминлаш ҳамда бугун қаттиқ карантин режимида ишлаётган ЖИЭМларда пандемияга қарши эҳтимолий чораларни амалга ошириш мақсадида, айрим тоифа маҳкумларни авф этиш таклифни билдираман”.

Маҳкумларни афв этиш нега керак?

“Пандемия қарши карантин чекловлари ҳамда карантиндан кейинги бир қанча муддат иқтисодиётимиз, озиқ-овқат хавфсизлигимизга бўлган энг кам таъсир ҳам кўплаб оилаларнинг ижтимоий аҳволига ўз-ўзидан таъсир ўтказиш эҳтимоли бор.

Айниқса, бу жараён, бугун кўпчилик эътиборидан четда қолаётган “жазони ижро этиш муассасалари ва маҳкумлар”га нисбатан инсонпарварлик нуқтаи назаридан ёндашишни ҳам тақазо этмоқда.

Карантин жараёнида оила боқувчиси бўлгани ҳолда жазони ижро этаётган маҳкумлар ва уларнинг оиласини, шунингдек, ўз оиласидан узоқда жазони ижро этаётган маҳкумлар ҳамда улар оила аъзоларини ижтимоий инқирозли ҳолатларга олиб келиши мумкин”.

Кимларни афв этиш мумкин?

Бундай тоифа маҳкумларни аниқлаш учун, муаллифнинг фикрича, “аввало, қонун ҳужжатларига мувофиқ,  карантин шароитида муайян маҳкумнинг ўз оиласидаги боқувчилик роли, маҳкумнинг шахси, соғлиғи, оиласининг ижтимоий аҳволи, оиласида боқувчи эканлиги, содир этган жиноятини оғрилик даражаси, жазонинг маълум қисмини ўтаганлиги, жазони ижро этиш жойидан берилган тавсия”лар инобатга олиниши керак.

Маҳкумларнинг оилавий аҳволи эса “Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш ҳамда ИИВ вазирлигининг қуйи тизимларинг таклиф-хулосаси асосида тезликда аниқланиши мумкин”. 

Таклифга қонуний асос

Муаллифи ўз таклифининг амалга оширилишига қонуний асос борлигини ҳам эслатиб ўтади:

“Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 93-моддаси 23-бандига мувофиқ, Президент амнистия тўғрисидаги ҳужжатларни қабул қилиш ҳақида Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Сенатига тақдимнома киритади ва Ўзбекистон Республикасининг судлари томонидан ҳукм қилинган шахсларни афв этади.

Маҳкумларни авф этиш “Ўзбекистон Республикасида афв этишни амалга ошириш тартиби тўғрисидаги низом”га кўра амалга оширилади.

Бироқ, ушбу низомда пандемия ёки эпидемия хавфи шароитида авф этиш масаласи тартибга солинмаган.

Лекин, пандемия ёки эпидемия хавфи остида маҳкумларни авф этиш жаҳон амалиёти мавжуд.

Пандемия – синовли кунлар бошқа халқлар қатори халқимизни ҳам синовдан ўтказаётга дамларда давлатимиз раҳбари бошчилигида амалга оширилаётган тезкор чора-тадбирлар барча соҳаларни талофатсиз фаолият юритиши ҳамда халқимизнинг саросима ва тушкунликка тушмаслигига асос бўлиб хизмат қилаётир.

Бироқ, пандемиянинг иқтисодий ва ижтимоий оқибатлари Жаҳон иқтисодида кўзатилаётгани каби, Республикамиз иқтисодиёти ва кундалик хаёт тарзигага ҳам ўз таъсирини ўтказмай қолмайди”.

Таклифга маънавий туртки

“Яна бир гап, муҳтарам юртбошимизнинг халқимизга хос инсонпарварлик қадриятини намоён этиб, тизимли равишда маҳкумларни кечириши уларнинг оила аъзоларига, ижтимоий ҳаётга мослашиб, фойдали меҳнат билан шуғулланишлари, соғлом турмуш тарзини йўлга қўйиб, жамиятда муносиб ўрин топишлари ҳамда амалда юзлаб соғлом оилалар жамиятга қайтаётганлиги ҳам ушбу таклифни билдиришимга яна бир асос бўлди.

 Айтмоқчиманки, бунгунги вазият инсонга бериладиган умрни нақадар қадри ва қиммати баланд эканлигини, инсоннинг ўз айбини англаб йитиши учун унга берилган фурсат ҳам шу қадар оз эканлигини исботлаб берди”.

Таҳририятдан: Шу ўринда эслаб ўтадиган бўлсак, сал аввалроқ адвокат Абдумалик Абдуллаев бугунги карантин шароитини инобатга олган ҳолда эҳтиёт чораси сифатида қамоқда ушлаб турилган маҳбусларнинг эҳтиёт чорасини очиққа ўзгартириш таклифи билан чиққан эди. Бу таклиф кўпчилик томонидан қўллаб-қувватланди ҳам. Аммо битта савол очиқ қолмоқда, бундай таклифларни бугун қайси масъул идора шошилинч ўрганиб кўриб, қарор қабул қилади? Ахир уларда кўтарилаётган масала айнан бугун учун муҳим-ку! Шунга кўра ўқувчиларимиз, жумладан, ҳуқуқшунос ва адвокатларимиздан мазкур тартиб юзасидан ҳам мулоҳазаларини кутиб қоламиз...

2020-04-19 00:54:30  |  2911 |   0  |